Dòng biển là gì? 5 Nguyên nhân sinh ra dòng biển và tầm quan trọng của nó

Dòng biển là gì? Nguyên nhân sinh ra dòng biển là do đâu? Tầm quan trọng của nó như thế nào? Đây là những câu hỏi được nhiều bạn quan tâm và tìm hiểu. Hãy cùng Isinhvien trả lời tất cả qua bài viết thú vị dưới đây nhé!

1. Dòng biển là gì?

Chuyển động của nước trên trái đất là liên tục, chuyển động của nước trên đại dương được phân loại thành các loại là sóng, thuỷ triều và hải lưu. Vậy dòng biển là gì?

1.1. Định nghĩa dòng biển là gì?

Khái niệm dòng biển là gì chắc hẳn ai cũng từng được nhắc đến một lần, nó là dòng chuyển động ngang theo hướng xác định của nước biển khi chịu tác động của ba yếu tố là trọng lực, gió và mật độ nước. Nhiệt độ của dòng biển có ảnh hưởng lớn đến nhiệt độ của đại dương. Bên cạnh đó dòng biển hay còn gọi là hải lưu có vai trò quan trọng trong việc xác định khí hậu của các khu vực ven biển.

1.2. Có mấy loại dòng biển?

Dựa vào nhiệt độ, các dòng hải lưu được phân thành 2 loại:

• Dòng hải lưu ấm: Những khối nước ấm lớn di chuyển ra xa đường xích đạo với nhiệt độ cao hơn. Được hình thành khi xảy ra sự chênh lệch nhiệt độ, nước lạnh trở nên nặng và chìm xuống. Đồng thời, nước ấm và nhẹ hơn sẽ di chuyển theo hướng ngược lại. Một dòng hải lưu chảy từ khu vực nhiệt đới, mang theo nhiệt đến những vùng nước lạnh hơn, dòng nước này được gọi là dòng biển ấm.
• Dòng biển lạnh: Những khối nước lạnh di chuyển gần về phía xích đạo. Ngược lại với dòng biển ấm, nó di chuyển từ độ cao lớn xuống độ cao thấp hơn. Đồng thời, chúng hấp thụ nhiệt từ vùng nhiệt đới làm mát không khí bên trên chúng. Khi một dòng hải lưu chạy qua một vùng cực lạnh, dòng điện đó được gọi là dòng lạnh.

Bên cạnh đó, dựa vào vị trí dịch chuyển, dòng biển cũng có thể phân thành các loại: Dòng biển xích đạo, dòng biển bề mặt và dòng biển sâu.

• Dòng biển xích đạo: Là các dòng hải lưu chảy ra từ xích đạo, thường sẽ chảy về hướng Tây.
• Dòng biển bề mặt: Xảy ra khi các dòng hải lưu chảy từ vùng có nhiệt độ cao sang nhiệt độ thấp, thường sẽ dịch chuyển tương đối trên bề mặt đại dương.
• Dòng biển sâu: Là dòng dịch chuyển của phần dưới bề mặt nước biển, thường xảy ra ở các vùng biển có độ sâu lớn. Có đến hơn 90% dòng chảy của đại dương thuộc nhóm này.

2. Nguyên nhân sinh ra dòng biển

Dưới đây là một số tác nhân sinh ra dòng biển mà Isinhvien đã tìm hiểu và tổng hợp được:

2.1. Gió

Gió là nguyên nhân chính dẫn đến dòng chảy đại dương. Ở những nơi gió Tây hoạt động mạnh, tương ứng sẽ có những dòng hải lưu hoạt động từ Tây sang Đông. Nguyên nhân sâu xa của nó là sự ấm nóng lên của Mặt trời, khi vuông góc với Xích đạo, làm cho không khí ẩm và nóng khuếch tán vào khí quyển tạo ra áp suất thấp, các dòng biển được tạo ra từ hai hình thái gió hình thành từ đây là gió Tây và gió Mậu dịch ở Bắc bán cầu.

2.2. Hiệu ứng Coriolis

Hiệu ứng Coriolis cũng là một nguyên nhân sinh ra dòng biển. Đây là phát minh quan trọng của kỹ sư – nhà toán học người Pháp tên là Coriolis trong việc giải thích dòng biển là gì. Hiệu ứng này giải thích nguyên nhân sinh ra sự chuyển động của các dòng hải lưu là do tác động của sự lệch hướng của trục quay Trái Đất và các dòng hải lưu. Theo đó, các dòng hải lưu có xu hướng quay về phí bên phải ở bán cầu Bắc và bên trái ở bán cầu Nam.

2.3. Chênh lệch nhiệt độ ở các đại dương

Tia nắng Mặt Trời chiếu không đồng đều trên bề mặt Trái Đất chính vì thế dẫn đến sự chênh lệch nhiệt độ ở các vùng. Để cân bằng nhiệt độ tự nhiên, các dòng dịch chuyển từ nơi nóng sang lạnh và ngược lại từ nơi lạnh sang nóng được hình thành.

2.4. Chênh lệch độ mặn dòng biển

Sự chênh lệch độ mặn của nước cũng là nguyên nhân sinh ra các dòng hải lưu. Các vùng nước có độ mặt cao hơn thường có xu hướng chìm xuống và ngược lại.

2.5. Lực hấp dẫn

Yếu tố này liên quan đến địa hình đáy đại dương, chịu sự tác động của trọng lực, dòng nước đại dương chảy từ nơi có độ cao cao hơn đến nơi có độ cao thấp.

Ngoài ra dòng hải lưu còn được tạo ra bởi một số yếu tố như thủy triều lên xuống. Nó được thúc đẩy bởi lực hấp dẫn của mặt trời và mặt trăng trên các đại dương của Trái đất. Nó tạo ra thủy triều và thủy triều là nguyên nhân tạo ra dòng chảy trong các đại dương.

3. Dòng biển có ảnh hưởng như thế nào?

Dòng biển hoạt động là nguyên nhân chính dẫn đến các hiện tượng thời tiết như:

• Mưa: dòng biển ấm kéo theo không khí chứa đầy hơi nước khi gặp đất liền sẽ tạo ra mưa.
• Tuyết rơi: Ngược lại với mưa, không khí chạy qua dòng biển lạnh sẽ bị khô đi. Kết hợp với nhiệt độ thấp gây ra tuyết rơi.
• Tan băng (Cảng không tuyết): Dòng hải lưu ấm làm tan băng của vùng ven biển vùng cực. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc điều hướng và xây dựng cảng biển.
• Sương mù và Bão: Sương mù và bão được nhìn thấy ở nơi hợp lưu của các dòng hải lưu ấm và lạnh. 

4. Tầm quan trọng của dòng biển

4.1. Kiểm soát khí hậu

Các dòng hải lưu có vai trò quan trọng trong việc phân tán nhiệt từ Xích đạo đến vùng cực. Do đó nó giúp duy trì sự cân bằng của khí hậu trên Trái Đất. Ngược lại dòng biển lạnh cũng đóng vai trò vận chuyển nước lạnh từ các cực về vùng nhiệt đới. Nếu không có các dòng hải lưu, nhiệt độ khu vực sẽ cực kỳ khắc nghiệt, chẳng hạn như xích đạo trở nên siêu nóng và các cực trở nên siêu lạnh.

4.2. Kiểm soát sinh vật biển 

Sự cân bằng nhiệt độ đại dương nhờ các dòng biển sẽ tạo điều kiện cho các loài sinh vật nhỏ được sinh ra. Sinh vật phù du là thức ăn chính của sinh vật biển.

Ngoài ra, hiểu biết về các dòng biển là gì sẽ giúp con người tận dụng được những lợi thế có sẵn trong tự nhiên để tiết kiệm thời gian, chí phí và mức độ an toàn hàng hải. Trên đây là những thông tin xung quanh chủ đề địa dương mà Isinhvien đã tổng hợp được, đừng quên theo dõi để cập nhật thêm nhiều kiến thức bổ ích nhé!