Nguyên tắc thận trọng là gì? Ví dụ về nguyên tắc thận trọng trong kế toán

Trong lĩnh vực kế toán tài chính, nguyên tắc thận trọng đóng vai trò rất quan trọng. Đây là một mảnh ghép giúp bạn xem xét và có những phán đoán cần thiết để lập các ước tính kế toán trong các điều kiện không chắc chắn. Vậy nguyên tắc thận trọng là gì? Bài viết dưới đây Isinhvien sẽ đi vào làm rõ định nghĩa về nguyên tắc thận trọng và các ví dụ về nguyên tắc thận trọng thường gặp nhé.

Nguyên tắc thận trọng là gì?

Nguyên tắc thận trọng trong tiếng Anh là Conservatism principle. Nguyên tắc thận trọng là một trong các nguyên tắc kế toán cơ bản với nội dung: “Thận trọng là việc xem xét, cân nhắc, phán đoán cần thiết để lập các ước tính kế toán trong các điều kiện không chắc chắn”.

Nguyên tắc thận trọng trong kế toán

Bạn đã hiểu được nguyên tắc thận trọng là gì? Vậy thì đối với nguyên tắc thận trọng trong kế toán này yêu cầu bạn ghi tăng vốn chủ sở hữu chỉ được thực hiện khi có bằng chứng chắc chắn, còn việc ghi giảm vốn chủ sở hữu phải được ghi nhận từ khi có chứng cứ về khả năng có thể xảy ra.

Doanh nghiệp không nên lập quá lớn các khoản dự phòng, không nên đánh giá cao hơn giá trị của các tài sản và khoản thu nhập, không đánh giá thấp hơn giá trị các khoản phải trả và chi phí. Việc ghi nhận chi phí cần có bằng chứng về khả năng phát sinh. Doanh thu và thu nhập chỉ được ghi nhận khi có bằng chứng chắc chắn về khả năng thu được lợi ích kinh tế.

Nội dung và ý nghĩa thực hiện nguyên tắc thận trọng

Nội dung nguyên tắc thận trọng

Nguyên tắc thận trọng có nội dung chính là: Kế toán được phép ghi nhận tăng chi phí hoặc ghi giảm tài sản khi có dấu hiệu xảy ra, còn ghi nhận doanh thu hoặc tăng nguồn vốn, tài sản chỉ khi có bằng chứng chắc chắn.

Ý nghĩa nguyên tắc thận trọng

Nguyên tắc thận trọng có ý nghĩa quan trọng trong kế toán, xuất phát từ yêu cầu về tính tin cậy của thông tin kế toán. Bởi vì một hệ thống thông tin kế toán có độ thận trọng cao sẽ đáng tin cậy hơn so với một hệ thống kế toán không thận trọng.

Phân loại nguyên tắc thận trọng

Nguyên tắc thận trọng trong kế toán được phân loại thành hai trường hợp là: thận trọng có điều kiện và thận trọng không có điều kiện. 

Nguyên tắc thận trọng có điều kiện 

Nguyên tắc thận trọng có điều kiện xảy ra khi các thông tin kinh tế tiêu cực có ảnh hưởng tới lợi nhuận được ghi nhận nhanh hơn các thông tin kinh tế tích cực. 

Nói cách khác, nguyên tắc thận trọng có điều kiện có đặc điểm là thời điểm và điều kiện không giống nhau khi ghi nhận các thông tin kinh tế tiêu cực và tích cực vào báo cáo tài chính của doanh nghiệp. 

Theo đó, các qui định về kế toán (do các cơ quan có thẩm quyền ban hành) cho phép doanh nghiệp ghi nhận giảm giá trị tài sản hoặc ghi nhận chi phí khi có bằng chứng cho thấy có khả năng xảy ra, trong khi chỉ được phép ghi nhận doanh thu hay tăng tài sản ghi có bằng chứng chắc chắn.

Nguyên tắc thận trọng vô điều kiện

Nguyên tắc thận trọng vô điều kiện xảy ra khi doanh nghiệp thực hiện việc ghi nhận một cách nhất quán giá trị tài sản thấp hơn giá trị kế toán ròng.

Khác với nguyên tắc thận trọng có điều kiện, nguyên tắc thận trọng vô điều kiện không phụ thuộc vào các thông tin sự kiện. Khi đó doanh nghiệp căn cứ vào tình hình thực tế để ghi nhận vào chi phí các trường hợp cụ thể.

Ví dụ về nguyên tắc thận trọng

Các ví dụ về nguyên tắc thận trọng vô điều kiện bao gồm phương pháp khấu hao nhanh, chi phí nghiên cứu và phát triển, các khoản trích trước (trích trước chi phí sửa chữa, chi phí bảo hành)…

Ví dụ 1

Khi chúng ta ghi nhận vốn góp kinh doanh: Căn cứ vào số vốn điều lệ đăng ký trên giấy phép đăng ký kinh doanh chúng ta xác định được số vốn mà các thành viên góp phải đủ trong một thời hạn nhất định.

Đối với Công ty TNHH 1 thành viên và Công ty TNHH 2 thành viên trở lên là không quá 36 tháng kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặ giấy chứng nhận đăng ký bổ sung, thay đổi thành viên. Số vốn của Công ty Cổ phần phải được thanh toán đủ trong thời hạn 90 ngày, kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.

Theo nguyên tắc thận trọng này và theo hướng dẫn tại chế độ kế toán doanh nghiệp vừa và nhỏ thì vốn góp kinh doanh phải được ghi nhận theo số vốn góp thực tế băng tiền, tài sản, kế toán không được ghi nhận số vốn góp theo vốn điều lệ trên giấy phép đăng ký kinh doanh với số vốn chưa góp.

Ví dụ 2

Doanh nghiệp A có nguồn vốn khoảng 5 tỷ đồng, ngày 20 /10 Doanh nghiệp A xuất bán 50 laptop trị giá là 500 triệu đồng. Doanh nghiệp A phải lập một khoản dự phòng đúng bằng trị giá của  cái máy tính đó (một khoản dự phòng trị giá  triệu đồng) để phòng trường hợp khách hàng trả lại do trục trặc lỗi kỹ thuật.

Ví dụ 3

Công ty X là doanh nghiệp chuyên kinh doanh vật liệu xây dựng, Công ty có bán cho Công ty Y 100 tấn Thép trị giá 100.000 đồng chưa bao gồm VAT 10%, Công ty Y đã chấp nhận thanh toán trong vòng 15 ngày. Khi đó khoản doanh thu của Công ty chắc chắn thu được.

Như vậy là Isinhvien vừa làm rõ khái niệm nguyên tắc thận trọng là gì và những ví dụ về nguyên tắc thận trọng thường gặp trong kế toán. Hi vọng bài viết sẽ là nguồn tài liệu thú vị giành cho bạn đọc. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào bạn đọc có thể để lại ở phần comment Isinhvien sẽ giải đáp ở các bài viết tiếp theo nhé.