Sóng thần là gì? Nguyên nhân, đặc điểm, dấu hiệu, hậu quả của sóng thần

Những đợt sóng có thể cao tới hàng chục mét, nhấn chìm mọi thứ nó đi qua, là nguyên nhân chính gây ra những thiệt hại về người cũng như vật chất sau những trận động đất. Trong bài viết này, Isinhvien sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm sóng thần là gì? Nguyên nhân sinh ra sóng thần cũng như những hậu quả mà sóng thần tạo ra. Nhớ theo dõi nhé!

1. Sóng thần là gì?

Sóng thần (tiếng Nhật: 津波 tsunami) là một loạt các sóng biển đưa nước dâng vào đất liền. Ngoài biển khơi, sóng thần rất nhỏ và hầu như không gây chú ý. Nhưng khi chúng ở gần vùng nước nông hơn, năng lượng của chúng tăng lên và chúng đạt đến chiều cao hơn 100 feet (30,5m). Chúng gây ra sự tàn phá quy mô lớn trên các bờ biển.

Ở phương Tây sóng thần trước kia từng được coi là sóng thuỷ triều (tiếng Anh: tidal wave) vì khi tiến vào bờ, sóng tác động như một đợt thuỷ triều mạnh dâng lên, khác hẳn loại sóng thường gặp ngoài biển tạo bởi gió. Tuy nhiên, vì không đúng với thực tế cho nên thuật ngữ này không còn dùng nữa.

Những cơn sóng thần khi đổ bộ vào đất liền chủ yếu là sóng ở tần nước nông. Do khi tiến lại các vùng nước nông gần bờ tốc độ di chuyển của chúng giảm dần, các ngọn sóng thu hẹp diện tích và tăng về chiều cao, khoảng cách giữa các đợt sóng gần nhau hơn làm giảm không gian tiếp xúc và giảm sức mạnh.

2. Nguyên nhân sinh ra sóng thần

Nắm được khái niệm sóng thần là gì rồi, vậy nguyên nhân sinh ra sóng thần là gì? Hãy cùng Isinhvien tìm hiểu ngay dưới đây!

Sự hình thành các đợt sóng thần đã được nghiên cứu qua nhiều thế kỉ và cũng đã cho ra được nguyên nhân chính xác nhất để giải thích cho hiện tượng này. Tuy nhiên với nhiều thảm họa tự nhiên thì sóng thần đôi khi bị nhầm lẫn với những lại sóng lớn khác có đặc điểm gần giống. Nhưng, sóng thần là một loại sóng đặc biệt xuất hiện tương đối nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số nguyên nhân có thể kể đến như:

2.1. Động đất

Tất cả các trận động đất không gây ra sóng thần. Có bốn điều kiện cần thiết để động đất có thể gây ra sóng thần:

• Động đất phải xảy ra bên dưới đại dương hoặc khiến vật liệu trượt xuống đại dương.
• Trận động đất phải mạnh, ít nhất là 6,5 độ Richter.
• Trận động đất phải phá vỡ bề mặt Trái đất và nó phải xảy ra ở độ sâu nông – dưới 70 km dưới bề mặt Trái đất.
• Trận động đất phải gây ra chuyển động thẳng đứng của đáy biển (lên đến vài mét).

2.2. Sạt lở đất

Sạt lở đất xảy ra dọc theo bờ biển có thể đẩy một lượng lớn nước ra biển, làm xáo trộn nước và tạo ra sóng thần. Sạt lở đất dưới nước cũng có thể gây ra sóng thần khi những thứ bị sạt lở di chuyển dữ dội, đẩy nước trước mặt nó.

2.3. Núi lửa phun trào

Mặc dù tương đối không thường xuyên, các vụ phun trào núi lửa dữ dội cũng đại diện cho các nhiễu động xung động, có thể làm di chuyển một khối lượng lớn nước và tạo ra các đợt sóng thần có sức hủy diệt cực lớn trong khu vực nguồn ngay lập tức. Theo cơ chế này, sóng có thể được tạo ra bởi sự dịch chuyển đột ngột của nước do một vụ nổ núi lửa, do sự cố dốc núi lửa, hoặc nhiều khả năng là do một vụ nổ lớn và sự sụp đổ / nhấn chìm của các khoang magma núi lửa.

Một trong những cơn sóng thần lớn nhất và có sức tàn phá khủng khiếp nhất từng được ghi nhận là vào ngày 26 tháng 8 năm 1883 sau vụ nổ và sụp đổ của núi lửa Krakatoa (Krakatau), ở Indonesia. Vụ nổ này tạo ra những con sóng cao tới 135 feet, phá hủy các thị trấn ven biển và làng mạc dọc theo eo biển Sunda ở cả hai đảo Java và Sumatra, khiến 36, 417 người thiệt mạng.

2.4. Va chạm ngoài Trái đất

Sóng thần do va chạm ngoài Trái đất (tức là tiểu hành tinh, thiên thạch) là một điều cực kỳ hiếm khi xảy ra. Mặc dù không có sóng thần gây ra thiên thạch / tiểu hành tinh nào được ghi nhận trong lịch sử gần đây, nhưng các nhà khoa học nhận thấy rằng nếu những thiên thể này va vào đại dương, thì chắc chắn một lượng lớn nước sẽ bị dịch chuyển để gây ra sóng thần. Các nhà khoa học đã tính toán rằng nếu một tiểu hành tinh lớn vừa phải, đường kính 5 – 6 km, tấn công vào giữa lưu vực đại dương lớn như Đại Tây Dương, nó sẽ tạo ra một cơn sóng thần truyền đến tận dãy núi Appalachian ở phía trên, hai phần ba của Hoa Kỳ.

Ở cả hai bên bờ Đại Tây Dương, các thành phố ven biển sẽ bị cuốn trôi bởi một trận sóng thần như vậy. Một tiểu hành tinh có đường kính 5-6 km va chạm giữa quần đảo Hawaii và Bờ Tây của Bắc Mỹ, sẽ tạo ra một cơn sóng thần cuốn trôi các thành phố ven biển ở bờ Tây của Canada, Mỹ và Mexico và sẽ bao phủ hầu hết các các khu vực ven biển có người sinh sống của quần đảo Hawaii.

3. Đặc điểm của sóng thần là gì?

Dưới đây là những đặc điểm thường thấy của một cơn sóng thần:

• Bước sóng của sóng thần rất dài, thường dài hàng trăm km (sóng thông thường có bước sóng khoảng 30 – 40 mét).
• Có khả năng vượt qua đại dương mà chỉ tốn rất ít năng lượng.
• Rung động đất di chuyển với tốc độ 970 km / phút trong khi sóng thần di chuyển 800-900 km / giờ trong vùng nước mở. Tốc độ của nó cũng phụ thuộc vào độ sâu của nước.
• Chiều cao của sóng thấp hơn ở vùng nước sâu nhưng khi nó chạm vào những bãi biển nông hơn thì chiều cao của nó có thể tăng lên đến 100ft (30,5 m).
• Sóng có hai phần – đỉnh và đáy. Phần đáy thường lên bờ trước, khoảng 5 phút sau là phần điểm đỉnh của sóng sẽ lên bờ.
• Nó không phải là một làn sóng cô lập, mà là một chuỗi các làn sóng.
• Chu kỳ sóng điển hình của một trận sóng thần là khoảng 12 phút.

4. Dấu hiệu nhận biết sóng thần

Biết đặc điểm của sóng thần là thế nhưng cụ thể dấu hiệu nhận biết sóng thần là gì? Những đặc điểm sau đây thường là dấu hiệu báo trước của một cơn sóng thần khổng lồ:

• Cảm thấy động đất. Nếu cảm thấy nền đất rung lắc mạnh đến mức không còn đứng vững được, thì nhiều khả năng sẽ xảy ra một trận sóng thần lớn.
• Các bong bóng chứa khí gas nổi lên mặt nước làm ta có cảm giác như nước đang bị sôi.
• Nước trong sóng nóng bất thường.
• Nước có mùi trứng thối (khí Hydro sulfide) hay mùi xăng, dầu.
• Nước làm da bị mẩn ngứa.
• Nghe thấy một tiếng nổ như là:
• Tiếng máy nổ của máy bay phản lực, hay tiếng ồn của cánh quạt máy bay trực thăng, hay là tiếng huýt sáo.
• Biển lùi về sau một cách đáng chú ý.
• Mây đen vần vũ đầy trời.
• Vệt sáng đỏ ở đường chân trời.
• Khi sóng thần ập vào bờ, sẽ có tiếng gầm rú giống như chuyến tàu hỏa đang đến gần.
• Hàng triệu con chim hải âu bay ngược biển.
• Nhiều đất nước khi có sóng thần, thường hay có những tiếng còi cảnh báo rú lên.

5. Hậu quả của sóng thần

Vì là một trong những thiên tai nguy hiểm nên hậu quả của sóng thần vô cùng lớn, gây ra nhiều thiệt hại cho con người cả về vật chất lẫn tính thần:

5.1. Ảnh hưởng đến tính mạng của nhiều loài

Vì sóng thần rất khó phát hiện vì sóng ngày càng lớn khi chúng đến gần bờ biển hơn, bạn không thể ngăn chặn dân cư có đủ thời gian để di chuyển đến những vùng cao cách xa biển để tránh mất mạng. con người.

Một cơn sóng thần có thể gây ra nhiều cái chết, không chỉ con người, mà cả hệ động vật của khu vực xảy ra.

5.2. Phá hủy các tòa nhà

Do tốc độ và lực mà sóng di chuyển trong sóng thần, các tòa nhà và nhà cửa bị phá hủy, trong trường hợp xấu nhất chúng bị đánh sập bởi năng lượng mà sóng kéo.

Quá trình tái thiết sau thảm họa sóng thần rất tốn kém và quá trình đòi hỏi nhiều thời gian, nhiều người thường trở thành vô gia cư.

Các bệnh viện và trung tâm y tế bị ảnh hưởng ở mức độ lớn, tạo ra một cuộc khủng hoảng chăm sóc sức khỏe. Ngoài ra trường học và các tòa nhà chính phủ.

5.3. Thay đổi và thiệt hại cho môi trường

Khi sóng thần xảy ra, sức mạnh hủy diệt kéo theo mọi thứ được đặt trên đường đi của nó, ngay cả thảm thực vật, hệ thực vật và động vật cũng bị phá hủy. Từng có cơn sóng thần khổng lồ cao hơn 520m – đây được coi là cơn sóng thần cao nhất thế giới khiến hàng triệu cây bị bật gốc và bị cuốn đi.

Trượt trái đất xảy ra, bờ biển thay đổi hình dạng của chúng và có xu hướng di chuyển về phía biển.

Địa hình của một khu vực bị ảnh hưởng bởi sóng thần có thể thay đổi mạnh mẽ.

5.4. Thiệt hại kinh tế

Sau thảm họa sóng thần nền kinh tế bị ảnh hưởng sâu sắc, các chính phủ phải đối mặt với sự tái thiết gần như toàn bộ các khu vực bị ảnh hưởng.

Chi phí tiền tệ và kinh tế do viện trợ nhân đạo tạo ra cho những người bị ảnh hưởng là rất cao, các nền kinh tế địa phương, chính phủ, doanh nghiệp và các công ty bước vào suy thoái kinh tế.

5.5. Hậu quả y tế

Ngoài sự mất mát đáng kể về cuộc sống do sóng thần gây ra, nhiều người bị thương và bị thương, và các bệnh lây lan sau thảm họa..

Các bệnh chính bắt nguồn từ sóng thần có liên quan đến việc cung cấp nước kém chất lượng và chất lượng thực phẩm tiêu thụ.

Người bị bệnh do tiêu thụ nước bị ô nhiễm và cũng là kết quả của việc tiếp xúc với người bệnh.

Vấn đề vệ sinh được tăng cường vì hệ thống nước thải bị ảnh hưởng gây ra việc trộn lẫn nguồn nước uống với nước bị ô nhiễm.

Trên đây là toàn bộ bài viết của Isinhvien về Sóng thần là gì? Đặc điểm, dấu hiệu, nguyên nhân sinh ra sóng thần cũng như hậu quả chúng để lại. Nếu thấy bài viết bổ ích, hãy chia sẽ cho bạn bè cùng biết nhé, cám ơn các bạn đã đọc bài! Đừng quên truy cập chuyên mục Khám phá thế giới để đọc thêm nhiều bài viết hay và biết thêm nhiều kiến thức bổ ích nhé!