Cách tính tỷ lệ lạm phát – Mối quan hệ giữa lãi suất và lạm phát
Trong nội dung của bài trước, Isinhvien đã làm rõ những vấn đề liên quan tới khái niệm, nguyên nhân và hậu quả của lạm phát gây ra cho nền kinh tế. Vậy nên bài viết dưới đây sẽ đi sâu vào cách tính tỷ lệ lạm phát, để đo lường lạm phát cần xem xét những chỉ số nào và mối quan hệ giữa lãi suất và lạm phát như thế nào. Mời bạn đọc cùng theo dõi nhé.
Các chỉ số đo lường lạm phát
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI)
Chỉ số CPI là một thước đo xem xét mức giá bình quân gia quyền của một giỏ hàng hóa và dịch vụ phục vụ nhu cầu của người tiêu dùng chính. CPI được tính bằng cách lấy sự thay đổi giá của từng mặt hàng trong giỏ hàng hóa được xác định trước và tính trung bình dựa trên trọng lượng tương đối của chúng trong cả rổ. Giá đang được xem xét là giá bán lẻ của từng mặt hàng, có sẵn để mua cho từng công dân.
Những thay đổi trong chỉ số CPI được sử dụng để đánh giá những thay đổi về giá cả liên quan đến chi phí sinh hoạt, làm cho nó trở thành một trong những số liệu thống kê được sử dụng thường xuyên nhất để xác định các giai đoạn lạm phát hoặc giảm phát.
Chỉ số giá bán buôn (WPI)
WPI là một thước đo lạm phát phổ biến khác, đo lường và theo dõi những thay đổi trong giá hàng hóa trong các giai đoạn trước mức bán lẻ. Mặc dù các mặt hàng WPI khác nhau giữa các quốc gia, chúng chủ yếu bao gồm các mặt hàng ở cấp độ nhà sản xuất hoặc bán buôn. Ví dụ, nó bao gồm giá bông đối với bông thô, sợi bông, hàng bông xám và quần áo bông.
Mặc dù nhiều quốc gia và tổ chức sử dụng WPI, nhiều quốc gia khác, bao gồm cả Hoa Kỳ, sử dụng một biến thể tương tự được gọi là chỉ số giá sản xuất (PPI).
Chỉ số giá nhà sản xuất (PPI)
Chỉ số giá sản xuất là một nhóm chỉ số đo lường sự thay đổi trung bình của giá bán mà các nhà sản xuất hàng hóa và dịch vụ trung gian trong nước nhận được theo thời gian. PPI đo lường sự thay đổi giá cả từ quan điểm của người bán và khác với chỉ số CPI đo lường sự thay đổi giá cả từ quan điểm của người mua.
Trong tất cả các biến thể như vậy, có thể sự gia tăng giá của một thành phần (ví dụ như dầu) sẽ loại bỏ sự giảm giá của một thành phần khác (chẳng hạn như lúa mì) ở một mức độ nhất định. Nhìn chung, mỗi chỉ số đại diện cho sự thay đổi giá trung bình có trọng số đối với các yếu tố cấu thành nhất định có thể áp dụng ở mức độ tổng thể của nền kinh tế, khu vực hoặc hàng hóa.
Cách tính tỷ lệ lạm phát
Tỷ lệ lạm phát là con số thể hiện mức tăng của giá cả trong nền kinh tế trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm).
Cách tính tỷ lệ lạm phát được thể hiện qua công thức dưới đây:
Tỷ lệ lạm phát (%)= (Giá trị chỉ số CPI cuối cùng / Giá trị CPI ban đầu) * 100
Giả sử bạn muốn biết sức mua của $ 10.000 đã thay đổi như thế nào từ tháng 9 năm 1975 đến tháng 9 năm 2018. Người ta có thể tìm thấy dữ liệu chỉ số giá trên các cổng thông tin khác nhau dưới dạng bảng. Từ bảng đó, chọn số liệu CPI tương ứng trong hai tháng nhất định. Đối với tháng 9 năm 1975, nó là 54,6 (giá trị CPI ban đầu) và vào tháng 9 năm 2018, nó là 252,439 (giá trị CPI cuối cùng). Dựa vào công thức sẽ tính ra như sau:
Tỷ lệ lạm phát = (252.439 / 54.6) * 100 = (4.6234) * 100 = 462.34%
Vì bạn muốn biết 10.000 đô la của tháng 9 năm 1975 sẽ trị giá bao nhiêu vào tháng 9 năm 2018, hãy nhân tỷ lệ lạm phát phần trăm với số tiền để nhận được giá trị đô la đã thay đổi:
Thay đổi giá trị đô la = 4,6234 * 10.000 đô la = 46.234,25 đô la
Điều này có nghĩa là 10.000 đô la vào tháng 9 năm 1975 sẽ trị giá 46.234,25 đô la vào tháng 9 năm 2018. Về cơ bản, nếu bạn mua một giỏ hàng hóa và dịch vụ (như được bao gồm trong định nghĩa CPI) trị giá 10.000 đô la vào năm 1975, thì cùng một giỏ đó sẽ khiến bạn mất 46.234,25 đô la vào tháng 9 năm 2018.
Mối quan hệ giữa lãi suất và lạm phát
Lạm phát và lãi suất thường có mối liên hệ với nhau và thường được tham chiếu trong kinh tế học vĩ mô.
Trong hệ thống ngân hàng dự trữ phân đoạn, lãi suất và lạm phát có xu hướng tương quan nghịch. Mối quan hệ này tạo thành một trong những nguyên lý trung tâm của chính sách tiền tệ đương thời: Các ngân hàng trung ương thao túng lãi suất ngắn hạn để tác động đến tỷ lệ lạm phát trong nền kinh tế.
Nhìn chung, khi lãi suất giảm, nhiều người có khả năng vay tiền hơn. Kết quả là người tiêu dùng có nhiều tiền hơn để chi tiêu. Điều này làm cho nền kinh tế tăng trưởng và lạm phát gia tăng.
Điều ngược lại đúng với lãi suất tăng. Khi lãi suất tăng lên, người tiêu dùng có xu hướng tiết kiệm vì lợi nhuận từ tiết kiệm cao hơn. Với thu nhập khả dụng ít hơn được chi tiêu, nền kinh tế phát triển chậm lại và lạm phát giảm.
Như vậy Isinhvien vừa giải đáp những câu hỏi được nêu ra ở đầu bài, hi vọng đây sẽ là tài liệu thú vị giành cho các bạn độc giả. Nếu còn thắc mắc nào chưa rõ, các bạn có thể để lại ở phần comment, Isinhvien sẽ hỗ trợ các bạn nhé.
