Chi phí chìm là gì? Phân biệt chi phí chìm và chi phí cơ hội kèm ví dụ chi tiết
Trong thời đại công nghệ 4.0 hiện này, tổng các quyết định kinh doanh của các tổ chức công ty/doanh nghiệp đều phụ vào hai loại chi phí quan trọng đó chính là chi phí chìm (Sunk Cost) và chi phí cơ hội (Opportunity Cost). Sau đây, Isinhvien sẽ giúp bạn hiểu chi tiết về chi phí chìm là gì? Nó khác như thế nào với chi phí cơ hội và kèm theo ví dụ cụ thể để bạn dễ hiểu, nhớ theo dõi nhé!
1. Chi phí chìm là gì?
Chi phí chìm là loại chi phí mà một đơn vị đã gánh chịu và không còn khả năng phục hồi hay thu hồi được. Trong kinh doanh, một câu nói “bỏ tiền ra để kiếm tiền” đã được phản ánh qua hiện tượng chi phí chìm. Chi phí chìm khác với các chi phí trong tương lai mà doanh nghiệp, công ty có thể phải đối mặt. Chẳng hạn như, các quyết định về chi phí mua hàng tồn kho hoặc định giá các sản phẩm. Chi phí chìm có thể sẽ bị loại trừ trong các quyết định kinh doanh trong tương lai vì chi phí sẽ không đổi bất kể kết quả ra sao.
Chi phí chìm còn được hiểu là không nên xem xét chi phí trượt giá khi đưa ra quyết định tiếp tục đầu tư vào một dự án đang triển khai, vì những chi phí này không thể thu hồi được. Thay vào đó, chỉ nên xem xét các chi phí có liên quan. Tuy nhiên, nhiều nhà quản lý tiếp tục đầu tư vào các dự án vì quy mô tuyệt đối của số tiền đã đầu tư trong các giai đoạn trước. Họ không muốn “mất khoản đầu tư” bằng cách cắt giảm một dự án đang chứng tỏ là không sinh lời, vì vậy họ tiếp tục đổ thêm tiền mặt vào đó. Về mặt lý trí, họ nên coi các khoản đầu tư trước đó là chi phí chìm, và do đó loại trừ chúng khỏi việc cân nhắc khi quyết định có tiếp tục đầu tư thêm hay không.
Một số công ty, doanh nghiệp có thể dễ hiểu sai lầm về chi phí chìm là có niềm tin rằng các khoản đầu tư bổ sung nên được thực hiện vào mọi hoạt động nào đó, nếu không các khoản đầu tư trước đó vào nó sẽ bị lãng phí. Đây là một niềm tin giả mạo, vì nó khuyến khích các nhà quản lý liên tục thêm tiền vào một dự án mà không có khả năng sinh lời có thể hoàn vốn đầu tư.
Ví dụ như một công ty đầu tư 100.000 đô la vào một dự án thử nghiệm để sản xuất các vật dụng xanh. Kết quả cho thấy lợi nhuận không tương xứng, vì vậy lựa chọn hợp lý là đóng cửa dự án. Tuy nhiên, theo ngụy biện về chi phí chìm, doanh nghiệp sẽ tiếp tục đổ tiền vào với hy vọng cuối cùng sẽ thu được lợi nhuận.
>>> Xem thêm: Chi phí cơ hội là gì? Cách tính và ví dụ dễ hiểu nhất
2. Ví dụ về chi phí chìm và chi phí cơ hội
Đến đây chắc bạn đã hiểu sơ qua chi phí chìm là gì rồi nhỉ, Isinhvien sẽ đưa ra một số ví dụ về các trường hợp chi phí chìm bạn có thể hình dung dễ hơn:
- Nghiên cứu marketing: Một công ty, doanh nghiệp chi 100.000 đô la cho một nghiên cứu tiếp thị để xem liệu tiện ích phụ tùng mới của họ có thành công trên thị trường hay không. Nghiên cứu kết luận rằng dự án sẽ không mang lại lợi nhuận. Tại thời điểm này, 100.000 đô la chính là chi phí chìm. Công ty, doanh nghiệp không nên tiếp tục đầu tư thêm vào dự án phụ tùng, bất chấp quy mô của khoản đầu tư trước đó.
- Nghiên cứu và phát triển: Một công ty, doanh nghiệp đầu tư 5.000.000 đô la trong vài năm để phát triển bộ chuyển đổi nhiên liệu xe phân khối bằng tay trái. Một khi được tạo ra, thị trường thờ ơ, không ai mua không đơn vị nào. Chi phí phát triển 5.000.000 đô la là chi phí chìm và do đó không nên được cân nhắc trong bất kỳ quyết định tiếp tục hoặc chấm dứt sản phẩm nào.
- Đào tạo: Một công ty, doanh nghiệp chi 50.000 đô la để đào tạo nhân viên bán hàng của mình cách sử dụng máy tính bảng mới mà họ sẽ sử dụng để nhận đơn đặt hàng của khách hàng. Các máy tính được chứng minh là không đáng tin cậy và người quản lý bán hàng muốn ngừng sử dụng chúng. Việc đào tạo là một chi phí chìm, và do đó không nên cân nhắc trong bất kỳ quyết định nào liên quan đến máy tính.
- Tiền thưởng, thuê, mướn: Một công ty, doanh nghiệp trả cho một người mới tuyển dụng 20.000 đô la để gia nhập tổ chức. Nếu người đó được chứng minh là không đáng tin cậy, khoản thanh toán 20.000 đô la phải được coi là chi phí chìm khi quyết định có nên chấm dứt hợp đồng làm việc của cá nhân đó hay không.
Để có thể hiểu rõ thêm về chi phí chìm là gì thì Isinhvien sẽ đưa thêm ra một bài toán để minh họa cả hai loại hình chi phí chìm và chi phí cơ hội luôn nhé!
Bài toán về chi phí chìm: Công ty A đang xem xét tung ra một trong hai dòng sản phẩm mới. Để đánh giá mức độ sâu rộng về khả năng tiếp thị của họ, họ thuê hẳn một công ty tiếp thị để thực hiện một cuộc khảo sát công khai rộng rãi. Chi phí thực hiện cuộc khảo sát này là 150.000 đô la. Kết quả của cuộc khảo sát này mô tả các dòng tiền có thể được tạo ra từ việc bán cả hai dòng sản phẩm.
Trong khi lựa chọn giữa hai dòng sản phẩm thì Công Ty A phải bỏ qua dòng tiền 150.000 đô la là chi phí thực hiện cuộc khảo sát. Vì chi phí này đã được phát sinh, nó sẽ vẫn như vậy bất kể dòng sản phẩm được chọn hay bất kể A có chọn tung ra bất kỳ dòng sản phẩm mới nào hay không, đây gọi là chi phí chìm.
Bài toán về chi phí cơ hội: Công ty B đang sở hữu một mảnh đất công nghiệp lớn. Hiện tại, công ty B kiếm được khoản tiền thuê hàng năm là 200.000 đô la từ việc cho thuê mảnh đất này, B hiện đang xem xét đề xuất để xây dựng một nhà máy công nghiệp chế biến thực phẩm trên khu đất công nghiệp này.
Một khi mảnh đất này được sử dụng cho việc xây dựng nhà máy chế biến thực phẩm thì nó sẽ không còn thu được tiền thuê như hiện tại. Do đó, trong khi thực hiện phân tích chi phí – lợi ích của đề xuất xây dựng nhà máy chế biến thực phẩm cũng phải xem xét về chi phí cơ hội nếu bỏ việc cho thuê mảnh đất
Về cơ bản, điều này có nghĩa là nhà máy chế biến thực phẩm phải có doanh thu ít nhất là 2,000,000 đô la để thu lại chi phí cơ hội.
3. Phân biệt chi phí chìm và chi phí cơ hội
Sau khi đã rõ chi phí chìm là gì cũng như xem qua các ví dụ về chi phí chìm và chi phí cơ hội, bây giờ Isinhvien sẽ đưa ra bảng so sánh chi tiết để các bạn có thể nắm vững được sự khác biệt của hai loại chi phí này nhé!
| Những yếu tố khác biệt | Chi phí chìm | Chi phí cơ hội |
|---|---|---|
| Về ý nghĩa | Chi phí chìm đã phát sinh và không thể thu hồi bằng bất kỳ phương tiện nào Chi phí chìm còn thể hiện cho các chi phí đã được sử dụng trong quá khứ đã phát sinh, thanh toán và không thu hồi được. | – Là một chi phí cơ hội mà bạn có thể bị bỏ lỡ, nghĩa là lợi nhuận đã thu được bị bỏ qua khi lựa chọn một phương án kinh doanh thay thế một phương thức kinh doanh khác. – Chi phí cơ hội còn thể hiện lợi nhuận bị bỏ qua của các cơ hội thay thế. |
| Về thực tế | Chi phí chìm là chi phí rõ ràng do chúng dẫn đến dòng tiền thực tế, rõ ràng cho một công ty/doanh nghiệp. | – Chi phí cơ hội là chi phí tiềm ẩn vì bản chất là chi phí hư cấu vì không dẫn đến dòng tiền thực tế cho đơn vị của một công ty/doanh nghiệp. – Chi phí cơ hội có bản chất là chúng không có ý nghĩa và không xuất hiện dưới dạng dòng tiền mặt. |
| Về ước tính chi phí | – Việc tính toán chi phí chìm là việc đánh giá hoàn toàn khách quan, không yêu cầu ước tính vì đây là chi phí thực tế đã phát sinh. – Chi phí chìm có thể được ước tính chính xác vì chúng có giá mua thực tế đã phát sinh. | – Chi phí cơ hội khó ước tính hơn vì chúng thường không có giá trị và giá trị của chúng mang tính chủ quan hơn chi phí chìm. – Việc ước tính chi phí cơ hội có thể mang tính chủ quan. Ví dụ như trong khi tính toán thiệt hại về lợi nhuận trong việc đánh giá các giải pháp thay thế, có thể có một số mức độ chủ quan liên quan đến việc ước tính tổn thất lợi nhuận tiềm năng. |
| Về phát sinh kế toán | Chi phí chìm chính là chi phí thực tế, do đó được hạch toán trên sổ sách cũng như được báo cáo trong báo cáo tài chính của một công ty/doanh nghiệp | Chi phí cơ hội là chi phí danh nghĩa và do đó không được tính đến |
| Về vai trò trong việc đưa ra các quyết định | – Chi phí chìm sẽ không có bất kỳ vai trò nào trong việc đưa ra quyết định vì chúng là chi phí trong quá khứ. Mặc dù những điều này dẫn đến dòng tiền chảy ra, chúng không tìm thấy vị trí trong tính toán NPV hoặc IRR vì các kỹ thuật lập ngân sách vốn này chỉ xem xét các chi phí trong tương lai. – Chi phí chìm đã phát sinh và do đó sẽ không còn phù hợp với các quyết định kinh doanh trong tương lai. | – Chi phí cơ hội là rất quan trọng đối với việc ra quyết định kinh doanh trong tương lai vì chúng đại diện cho những lợi ích tiềm năng mà một doanh nghiệp bỏ lỡ khi lựa chọn một phương án thay thế khác. – Việc đánh giá và phân tích chi phí cơ hội đóng một vai trò rất quan trọng trong việc đưa ra quyết định. Những chi phí này được sử dụng để so sánh chi phí trong khi tiến hành lập ngân sách vốn |
| Về báo cáo | Chi phí chìm sẽ được báo trong báo cáo tài chính của một công ty/doanh nghiệp công bố hằng tháng. | Còn chi phí cơ hội thì sẽ không được thể hiện trên báo cáo tài chính, mặc dù chúng cũng có thể được đưa vào báo cáo quản lý hoặc báo cáo nội bộ của công ty/doanh nghiệp |
| Về một số trường hợp khác | Một số trường hợp khác của chi phí chìm sẽ bao gồm thực hiện các nghiên cứu tiếp thị để đánh giá tính khả thi, chi phí R&D để phát triển sản phẩm mới. | Một số trường hợp khác của chi phí cơ hội sẽ bao gồm có thể mất tiền thuê khi cùng một khu đất nhưng lại được sử dụng vào các mục đích khác như (việc cho nhân viên đi xuất khẩu lao động để đào tạo,…) |
Bảng mô tả sự khác biệt của chi phí chìm và chi phí cơ hội
4. Thách thức của chi phí chìm và chi phí cơ hội
4.1. Thách thức của chi phí chìm
Một điều quan trọng cần lưu ý là mặc dù tất cả các chi phí chìm đều là những chi phí cố định, nhưng không phải tất cả các chi phí cố định đều là chi phí chìm.
Theo một số định nghĩa cho rằng, chi phí trượt giá là những chi phí không thể thu hồi được bằng bất kỳ phương tiện nào. Một số chi phí phát sinh trước đó có thể được bán với giá mua của chúng và do đó không được coi là chi phí chìm.
Hãy tưởng tượng công ty của bạn đang cân nhắc việc ngừng hoạt động, giám đốc công ty phải so sánh doanh thu mà họ sẽ phải mất chi phí nếu như họ loại bỏ và họ ngừng hoạt động. Trong trường hợp này, các chi phí cố định như: Thuê mặt bằng, thuê nhân viên, máy móc cũng phải được coi là chi phí loại trừ vì hợp đồng thuê có ngày kết thúc và máy móc có thể được bán đi. Các chi phí này bỗng nhiên sẽ trở thành phù hợp, không còn được gọi là chi phí chìm nữa. Bất kì một chi phí biến đổi nào cũng có thể được giảm theo một quyết định khác nếu nó quan trọng
4.2. Thách thức của chi phí cơ hội
Thách thức của chi phí cơ hội sẽ khác với chi phí chìm bởi vì nó sẽ không thể ước tính, tính toán một cách trực tiếp chính xác. Lợi nhuận từ các khoản đầu tư thường sẽ là những ước tính hơn là những con số cố định.
Có thể xác định chi phí cơ hội dựa trên các yếu tố như: yếu tố tiền tệ như rủi ro về thời gian, kỹ năng hoặc sự nỗ lực. Điều này không đồng nghĩa là bạn sẽ không ước tính và cân nhắc trong quá trình đưa ra quyết định trong kinh doanh, mà chỉ sau khi được lựa chọn các nhà quản lý mới có nhận thức sâu sắc về vấn đề có quyết định đầu tư hay không
Lấy ví dụ như hãy tưởng tượng bạn đang tìm kiếm một công việc mới. Bạn có công việc A được trả lương khá cao nhưng đòi hỏi phải làm việc liên tục trong nhiều giờ và tăng ca nhiều. Còn công việc B là công việc bạn sẽ thích hơn, với thời gian làm việc khá ngắn nhưng mức lương khá thấp. Có thể dễ dàng so sánh chi phí cơ hội của tiền lương giữa hai công việc, sẽ khó hơn nhiều để tính toán giữa một công việc mà bạn yêu thích và một công việc đòi hỏi dành nhiều công sức và thời gian hơn.
Điều cuối cùng, việc so sánh chi phí cơ hội trở nên rất khó khăn hơn khi lợi nhuận có thể ở các dạng khác nhau hoặc vào giữa các thời điểm khác nhau. Vì vậy, bạn hãy nên cân nhắc thật kỹ trước khi bắt đầu lựa chọn và đưa ra bài toán chi phí chìm và chi phí cơ hội cho công ty, doanh nghiệp của mình.
Vậy là bài viết trên đây Isinhvien đã giúp bạn hiểu rõ chi phí chìm là gì, ví dụ và cách phân biệt chi phí chìm và chi phí cơ hội rồi đấy. Hi vọng, những thông tin này sẽ giúp ích được bạn. Nhớ luôn theo dõi chuyên mục Marketing của chúng mình mỗi ngày để học thêm nhiều kiến thức bổ ích, bạn nhé!
