Chuỗi giá trị là gì? Mô hình chuỗi giá trị của Michael Porter

Chuỗi giá trị là gì là câu hỏi được khá nhiều người quan tâm, đặc biệt là những ai làm công việc liên quan đến kinh tế. Đây là mô hình được rất nhiều doanh nghiệp tìm hiểu và áp dụng. Vậy chuỗi giá trị là gì, tiếp cận mô hình chuỗi giá trị sao cho hiệu quả? Tất cả sẽ được Isinhvien giải đáp trong bài viết dưới đây, mời các bạn theo dõi!

1. Chuỗi giá trị là gì?

Khái niệm chuỗi giá trị

Chuỗi giá trị ((Value Chain) là một mô hình kinh doanh mô tả đầy đủ các hoạt động cần thiết để tạo ra một sản phẩm hoặc dịch vụ. Đối với các công ty sản xuất hàng hóa, chuỗi giá trị bao gồm các bước liên quan đến việc đưa một sản phẩm từ giai đoạn hình thành cho đến lúc phân phối — chẳng hạn như mua nguyên liệu thô, chức năng sản xuất và hoạt động tiếp thị.

Trong khái niệm chuỗi giá trị của mình, Michael Porter chia các hoạt động của doanh nghiệp thành hai loại, “chính” và “thứ cấp“. Các hoạt động cụ thể trong mỗi danh mục sẽ khác nhau tùy theo ngành.

Các hoạt động chính

Ngoài ra các hoạt động chính ở một chuỗi giá trị trực tiếp tạo ra một sản phẩm hoặc thực hiện một dịch vụ như:

• Vận chuyển đầu vào: Các hoạt động liên quan đến việc tiếp nhận, lưu kho và quản lý hàng tồn kho của các nguyên liệu và thành phần nguồn.
• Hoạt động: Các hoạt động liên quan đến việc biến nguyên liệu thô và các thành phần thành một sản phẩm hoàn chỉnh.
• Vận chuyển đầu ra: Các hoạt động liên quan đến phân phối, bao gồm đóng gói, phân loại và vận chuyển.
• Tiếp thị và bán hàng: Các hoạt động liên quan đến tiếp thị và bán sản phẩm hoặc dịch vụ, bao gồm cả khuyến mại, quảng cáo và chiến lược giá cả.
• Dịch vụ sau bán hàng: Các hoạt động diễn ra sau khi bán hàng đã được hoàn tất, bao gồm cài đặt, đào tạo, đảm bảo chất lượng, sửa chữa và dịch vụ khách hàng.

Các hoạt động thứ cấp

Ngoài ra động chính kể trên, các hoạt động thứ cấp cũng tác động một phần không nhỏ đến chuỗi giá trị như:

• Mua sắm: Các hoạt động liên quan đến tìm nguồn cung ứng nguyên liệu, linh kiện, thiết bị và dịch vụ.
• Phát triển công nghệ: Các hoạt động liên quan đến nghiên cứu và phát triển, bao gồm thiết kế sản phẩm, nghiên cứu thị trường và phát triển quy trình.
• Quản lý nguồn nhân lực: Các hoạt động liên quan đến tuyển dụng, thuê mướn, đào tạo, phát triển, duy trì và trả lương cho nhân viên.
• Cơ sở hạ tầng: Các hoạt động liên quan đến tổng chi phí và quản lý của công ty, bao gồm cả tài chính và lập kế hoạch.

2. Chuỗi giá trị toàn cầu là gì?

Sau khi hiểu chuỗi giá trị là gì, bây giờ Isinhvien sẽ giải thích chuỗi giá trị toàn cầu là gì nhé!

Khái niệm chuỗi giá trị toàn cầu

Chuỗi giá trị toàn cầu (Global Value Chain) là một dây chuyền sản xuất kinh doanh theo phương thức toàn cầu hoá trong đó có nhiều nước tham gia, chủ yếu là các doanh nghiệp tham gia vào các công đoạn khác nhau từ thiết kế, chế tạo, tiếp thị đến phân phối và hỗ trợ người tiêu dùng.

Bản chất của chuỗi giá trị toàn cầu

Bản chất của chuỗi giá trị toàn cầu là một cách để các doanh nghiệp tiếp cận khách hàng tiềm năng mới, giúp cho việc phân công lực lượng lao động trong môi trường quốc tế được mở rộng, nghĩa là bất kì doanh nghiệp nào có tham gia vào quá trình sản xuất một sản phẩm xuất khẩu đều có thể coi là đã tham gia vào mô hình chuỗi giá trị này.

Chính vì thế, việc phân công lao động quốc tế theo chuỗi giá trị toàn cầu sẽ giúp các doanh nghiệp hiểu rõ hơn về vị trí của mình trên thị trường thế giới, để có thể chủ động lựa chọn công đoạn tham gia phù hợp nhằm đạt được lợi nhuận cao hơn. Một chuỗi giá trị toàn cầu được phân chia giữa nhiều doanh nghiệp và không gian địa lí khác nhau. Chẳng hạn, một chiếc máy tính sử dụng lao động và vật liệu từ nhiều nhà cung cấp ở nhiều nước khác nhau, được lắp ráp ở một nước khác, được thiết kế và cuối cùng được bán ở nhiều nơi khác nữa. 

Chuỗi giá trị toàn cầu là chuỗi giá trị đặc biệt mà lợi ích của nó được phân định giữa nhiều doanh nghiệp hợp tác với nhau, trải rộng trên nhiều quốc gia.

Ví dụ như ở một cửa hàng Pizza 4P’s Delivery có trụ sở ở Việt Nam, nhưng nguồn gốc của món ăn Pizza là đến từ nước Ý, chủ sở hữu thương hiệu này lại là người Nhật, chưa kể những nguyên liệu làm nên thương hiệu Pizza nổi tiếng này còn được lấy từ rất nhiều đất nước. Đây chính là ví dụ đơn giản về chuỗi giá trị toàn cầu nhằm kết hợp lợi thế riêng của mỗi doanh nghiệp trong từng công đoạn để tạo ra một sản phẩm có nhiều tối ưu và hoàn hảo nhất. 

Phân loại chuỗi giá trị toàn cầu

Có 2 loại sau:

• Chuỗi giá trị ngắn: Thường xảy ra trong ngành công nghiệp khai khoáng, chế biến thô thông qua khai thác – sơ chế – thương mại – tiêu thụ. 
• Chuỗi giá trị dài: Thường được chú trọng từ khâu thiết kế, marketing,.. mới định ra các khâu của chuỗi. Các sản phẩm chế biến sâu, các sản phẩm công nghệ cao,… thường áp dụng chuỗi giá trị từ các khâu nghiên cứu phát triển – vệ tinh chế tạo – sản xuất và lắp ráp – marketing – phân phối – tiêu thụ. 

Cách hoạt động chính và thứ cấp của chuỗi giá trị toàn cầu cơ bản cũng khá giống với chuỗi giá trị nên Isinhvien sẽ không đề cập đến nữa.

3. Mô hình phân tích chuỗi giá trị của Michael Porter

Phân tích chuỗi giá trị theo Michael Porter là gì?

Trong cuốn sách Lợi thế cạnh tranh (1985), Michael Porter giải thích rằng chuỗi giá trị là một tập hợp các hoạt động được thực hiện bởi một công ty để tạo ra giá trị cho khách hàng của mình.

Điểm mạnh của phân tích này là cách tiếp cận của nó. Nó tập trung vào hệ thống và hoạt động kinh doanh lấy khách hàng làm nguyên tắc trung tâm hơn là tập trung vào các phòng ban và danh mục chi phí kế toán.

Khi tiến hành phân tích chuỗi giá trị, bạn sẽ phải cân nhắc, xem xét cách mỗi bước thêm hoặc bớt giá trị từ sản phẩm hoặc dịch vụ cuối cùng của bạn. Điều này có thể giúp bạn nhận ra một số dạng lợi thế cạnh tranh trong môi trường chuỗi giá trị, chẳng hạn như:

• Giảm chi phí: Bằng cách làm cho từng hoạt động trong chuỗi giá trị hiệu quả hơn và do đó, ít tốn kém hơn
• Sự khác biệt hóa sản phẩm: Bằng cách đầu tư nhiều thời gian và nguồn lực hơn vào các hoạt động như nghiên cứu và phát triển, thiết kế hoặc tiếp thị có thể giúp sản phẩm của bạn nổi bật.

Lợi ích của việc phân tích chuỗi giá trị

Mô hình chuỗi giá trị giúp các tổ chức hiểu và đánh giá các nguồn hiệu quả chi phí tích cực và tiêu cực. Tiến hành phân tích chuỗi giá trị có thể giúp các doanh nghiệp theo những cách sau:

• Hỗ trợ các quyết định cho các hoạt động kinh doanh khác nhau.
• Chẩn đoán các điểm không hiệu quả để có hành động khắc phục.
• Hiểu mối liên kết và sự phụ thuộc giữa các hoạt động của mô hình chuỗi giá trị và lĩnh vực khác nhau trong doanh nghiệp. Ví dụ như các vấn đề về quản lý nguồn nhân lực và công nghệ có thể xuyên suốt gần như tất cả các hoạt động kinh doanh.
• Tối ưu hóa các hoạt động để tối đa hóa sản lượng và giảm thiểu chi phí tổ chức.
• Có khả năng tạo ra lợi thế về chi phí so với các đối thủ cạnh tranh.
• Hiểu năng lực cốt lõi và các lĩnh vực cần cải thiện.

Cách tiến hành phân tích chuỗi giá trị

Sau đây sẽ là các bước để bạn có thể thực hiện một mô hình chuỗi giá trị một cách dễ dàng:

Bước 1: Xác định các hoạt động trong chuỗi giá trị

Bước đầu tiên khi tiến hành phân tích chuỗi giá trị là hiểu tất cả các hoạt động chính và phụ để tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn. Nếu công ty của bạn bán nhiều sản phẩm hoặc dịch vụ, điều quan trọng là phải thực hiện quy trình này cho từng sản phẩm hoặc dịch vụ.

Bước 2: Xác định chi phí của chuỗi giá trị và các hoạt động khác

Khi các hoạt động chính và phụ đã được xác định, bước tiếp theo là xác định giá trị mà mỗi hoạt động thêm vào quy trình, cùng với các chi phí liên quan. Khi nghĩ về giá trị do các hoạt động tạo ra, hãy tự hỏi: Làm thế nào để mỗi hoạt động làm tăng sự hài lòng hoặc thích thú của người dùng cuối? Nó tạo ra giá trị như thế nào cho công ty của tôi? Ví dụ, việc xây dựng sản phẩm bằng một số vật liệu nhất định có làm cho sản phẩm bền hơn hoặc sang trọng hơn cho người sử dụng không? 

Việc bao gồm một tính năng nhất định có làm cho công ty của bạn có nhiều khả năng sẽ được hưởng lợi từ các hiệu ứng mạng và tăng cường kinh doanh không? Tương tự, điều quan trọng là phải hiểu chi phí liên quan đến từng bước trong quy trình. Tùy thuộc vào tình huống của bạn, bạn có thể thấy rằng giảm chi phí là một cách dễ dàng để nâng cao chuỗi giá trị mà mỗi giao dịch mang lại.

Bước 3: Xác định các cơ hội cho doanh nghiệp ở lợi thế cạnh tranh trong mô hình chuỗi giá trị

Khi bạn đã tổng hợp chuỗi giá trị của mình và hiểu chi phí và giá trị liên quan đến từng bước, bạn có thể phân tích nó qua lăng kính của bất kỳ lợi thế cạnh tranh nào mà bạn đang cố gắng đạt được.

Ví dụ như nếu mục tiêu chính của bạn là giảm chi phí cơ sở hạ tầng cho công ty, bạn nên đánh giá từng phần trong chuỗi giá trị của mình thông qua các bước giảm chi phí. Những bước nào có thể hiệu quả hơn? Có bất kỳ công việc nào không tạo ra giá trị đáng kể và có thể được thuê ngoài hoặc loại bỏ để giảm đáng kể chi phí không?

Tương tự, nếu mục tiêu chính của bạn là đạt được sự khác biệt của sản phẩm, thì những phần nào trong chuỗi giá trị của bạn mang lại cơ hội tốt nhất để thực hiện mục tiêu đó? Giá trị được tạo ra có phù hợp với việc đầu tư thêm các nguồn lực không? Sử dụng phân tích chuỗi giá trị, bạn có thể phát hiện ra một số cơ hội cho công ty của mình, vốn có thể khó được ưu tiên. Thông thường, tốt nhất là nên bắt đầu với những sản phẩm hoặc dịch vụ cải tiến tốn ít công sức nhưng mang lại hiệu quả từ đó sẽ có được lợi nhuận cao hơn.

4. Sơ đồ chuỗi giá trị

Sơ đồ chuỗi giá trị là kỹ thuật được các công ty sử dụng để xác định, phân tích và tối ưu hóa dòng thông tin / nguyên liệu cần thiết cho toàn bộ quy trình sản xuất. Mô hình, chứa cả các bước thêm giá trị và các bước không thêm giá trị theo quan điểm của khách hàng, tương tự như cấu trúc lưu đồ. 

Mục đích chính của việc lập sơ đồ chuỗi giá trị là giúp các nhà quản lý và trưởng nhóm xây dựng một hệ thống nguồn lực và dòng thông tin hiệu quả và tích hợp cho tổ chức của họ.

Các bước thực hiện:

Sơ đồ chuỗi giá trị VSM bao gồm các bước sau:

1. Xác định chuỗi giá trị

2. Vẽ sơ đồ chuỗi giá trị

3. Đánh giá hiện trạng

4. Xây dựng chuỗi giá trị tương lai

5. Đánh giá hiệu quả tinh gọn

Vậy là Isinhvien đã hướng dẫn đến bạn chuỗi giá trị là gì, mô hình phân tích chuỗi giá trị cũng như sơ đồ chuỗi giá trị rồi đấy. Hi vọng, những thông tin này sẽ giúp ích đến bạn, nhớ truy cập Isinhvien mỗi ngày để đọc thêm nhiều kiến thức hay hơn nhé!